waa maxay jadeeco?

 Jadeeco waa cudur faafa oo halis ah oo ay keento virus-ka jadeecada (Measles virus). Jadeeco waa mid ka mid ah cudurrada ugu faafa badan, waxaana inta badan lagu arkaa caruurta, inkastoo dadka waaweyn ee aan la tallaalin ay sidoo kale qaadi karaan.

---

✅ Calaamadaha Jadeecada:

1. Qandho sare (ka bilaabata 38.5°C ama ka badan)

2. Hindhiso iyo sanboor badan

3. Indho casaanka (conjunctivitis)

4. Cuncun gudaha afka ah – dhibco yaryar oo cadcad oo loo yaqaan Koplik spots

5. Finan casaanka ah oo jidhka ka soo bilaabma wejiga kana fida ilaa jirka intiisa kale

---

✅ Sida uu ku Faafayo:

• Jadeeco waxay ku faaftaa hawada marka qof qaba cudurka uu hindhiso ama qufaco.

• Waxay sidoo kale ku faafi kartaa marka la taabto dusha uu virus-ku saaran yahay kadibna gacanta lagu taabto sanka ama afka.

---

✅ Ka Hortagga Jadeecada:

• Tallaalka jadeecada (MMR vaccine) waa habka ugu wanaagsan ee looga hortagi karo.

• Tallaalka waxaa la siiyaa carruurta da’dooda tahay 9 bilood iyo markale 18 bilood.

• 
  

---

✅ Daaweynta:

• Ma jiro daawo gaar ah oo jadeeco u gaar ah, laakiin waxaa la siyaa daawooyinka yareeya calaamadaha sida:

  • Paracetamol (qandho-dhimis)

  • Daryeelka qoyan, hurdo badan iyo cabbitaanno badan

  • Vitamin A (waxaa lagu siin karaa si gaar ah si uu uga hortago dhibaatooyinka indhaha)

---

❗ Dhibaatooyinka laga yaabo inay ka dhashaan:

• Dhibaatooyinka dhegaha (ear infections)

• Oof-wareen (pneumonia)

• Cudurrada maskaxda (encephalitis) – xaalad khatar ah

• Dhimasho (haddii aan la daaweyn ama jirka u adkeysan waayo)

---

🌬️ Caabuqa Neefmareenka Sare (URTI)

 (Upper Respiratory Tract Infection)

Waa halkan macluumaad muhiim ah oo ku saabsan URTI – gaar ahaan carruurta.

---

❓ Waa Maxay URTI?

URTI waa caabuq fayras ah oo ku dhaca sanka, cunaha, iyo sinuusyada.
➡️ Carruurta yar-yar ayaa aad ugu nugul cudurkan.
➡️ Ilmo yar (ka yar 5 sano) wuxuu qaadi karaa ilaa 12 jeer sanadkii.

---

⚠️ Calaamadaha URTI-ga

URTI wuxuu la mid yahay hargabka caadiga ah. Calaamadaha ugu badan:

• 🤧 Sanka oo xirmaya ama biyo ka socda

• 🤒 Qandho

• 😷 Qufac

• 😩 Cunaha oo xanuuna

• 🍽️ Rabitaanka cuntada oo yaraada

• 💤 Tamarta oo yaraata

Mucus-ka sanka wuxuu bilaabmaa mid cad, kadibna wuxuu isu beddelaa jaalle ama cagaar.

---

🩺 Daawada URTI – Maxaa La Sameeyaa?

URTI uma baahna antibiotic sababtoo ah waa fayras. Waxaad samayn kartaa waxyaabahan si ilmahaaga loo yareeyo xanuunka:

• 💊 Sii Paracetamol (Calpol) ama Ibuprofen (Nurofen)

• 🥤 Hubi inuu cabo biyo badan

• 🍧 Ice lolly (sonkor la’aan) wuu caawin karaa

• 👃 Isticmaal saline nasal drops si sanka loo furo

• 🌬️ Isticmaal vapor rubs la saaro barkinta ama dhabarka (ee ha saarin sanka hoostiisa)

• 🍬 Carruurta waaweyn waxay isticmaali karaan lozenges

🚭 Sigaar cabista waxay ka dhigtaa URTI mid sii soconaya → La xiriir NHS Smoke Free si aad u joojiso.

---

🆘 Goorma La Tashaa Dhakhtar?

Waxaad la xiriiri kartaa dhakhtar haddii:

• 🔥 Qandho socota in ka badan 5 maalmood

• 😤 Neefsashada ku dhibto

• 🛌 Aad u daalan / xanaaq badan yahay

• 🚱 Biyo ku filan cabbi waayo

• 👶 Ilmo ka yar 3 bilood leh qandho ka badan 38°C

---

📞 Xog Dheeraad ah & La Xiriir

• 🏥 St George’s Hospital

• 📱 Tel: 020 8725 2666

• ✉️ Email: pals@stgeorges.nhs.uk

• 🌐 NHS 111 – 24/7 adeeg caafimaad degdeg ah

• 🧑‍🦽 AccessAble – Hagitaan dadka baahiyaha gaarka ah qaba

Waa Maxay Diphtheria?

 

Diphtheria waa cudur daran oo aad u faafa, kana dhasha bakteeriyada Corynebacterium diphtheriae. Cudurkani wuxuu badanaa ku dhaca marinada neef-mareenka sida tonsils-ka, sanku, dhuunta, iyo cod-mareenka (larynx). Mararka qaar wuxuu taaban karaa caloosha, kaadi-mareenka, dhagaha, iyo indhaha—laakiin aad bay u yar tahay.

Sidee ayuu ku faafaa?

Diphtheria wuxuu ku faafi karaa:

• Xiriir toos ah (gaar ahaan dadka is haysta)

• Neefsashada dhibco hawo ah oo ka yimaada dadka cudurka qaba ama xambaarsan oo aan calaamado lahayn.

Cudurkani wuxuu aad u badan yahay xilliyada qaboobaha sababtoo ah dadku waxay isku dhaw yihiin gudaha. Si kastaba ha ahaatee, cudurku wuxuu dhici karaa waqti kasta oo sanadka ka mid ah.

Calaamadaha Lagu Garto:

• Xumad iyo cunno xanuun

• Membrane cawl ah oo daboosha afka, dhuunta, ama sanka

• Neefsashada oo kugu adkaata (haddii larynx-ka la gaaro)

• Cod qarqan ama neef guracan (stridor)

• Dhiig-bax marka la isku dayo in la bixiyo membrane-ka

• Barar qoorta ah iyo qoor xanuun

Dhibaatooyinka Ka Dhasha:

Haddii aan la daaweyn:

• Wuxuu keeni karaa neef-qabatin halis ah

• Wadno xanuun (myocarditis)

• Xanuuno neerfaha ah (polyneuritis)

• Caabuq maskaxeed ama istaroog

• Kelyaha oo shaqada gabaya

• Oof-wareen (pneumonia)

Sida Loo Baadho:

• Baaritaan muuqaal ah oo uu sameeyo dhakhtar

• Dhaqan laga qaado cunaha si loo ogaado bakteeriyada

Daaweynta:

Daaweyntu waa in la bilaabaa iyadoo aan la sugin natiijada dhaqan-baarista:

• Antitoxin: Ka hortagta sunta bakteeriyada

• Antibiotics: Penicillin ama erythromycin si loo dilo bakteeriyada

• Talooyin caafimaad si looga hortago dhibaatooyinka

• Tracheotomy haddii ay adkaato neefsashada